Таһаарыылаах нэдиэлэ солуннара
ППМИ (программа поддержки местных инициатив) чэрчитинэн Хадаарбытыгар 2018 сылтан нэһилиэнньэ олоҕун — дьаһаҕын тупсарыытыгар үтүмэн элбэх үлэ ыытыллан кэллэ. Хас биирдии нэһилиэкпит олохтооҕо бэйэтин баҕа санаатын биллэрэн, бырайыак олоххо киирэригэр утары үбүнэн, үлэнэн кыттыһан, күн бүгүн олохпут уйгута чэчирии сайдар. Алтынньы ый 14 күнүгэр бу программанан нэһилиэнньэҕэ уочараттаах сүбэ мунньах ыытылынна. Программа бастакы түһүмэҕэ опрос быһыытынан барбыта, манна уопсайа 324 киһи кыттыбытыттан, 21 этии киирдэ. Ол түмүгүн нэһилиэк баһылыга Афанасий Степанов билиһиннэрдэ, салҕыы эһиилги 2026 сылга ППМИ программаҕа кыттар сүрүн проегы талыыны, куоластааһыны биллэрдэ. Куоластааһын түмүгүнэн нэһилиэк ис суолун оҥоруута кыайыылаах таҕыста. ППМИ бырайыактарын салҕыы өйүөҕүн, Хадаарбыт чэчирии сайдарыгар оҥкулу ууран, биир киһи курдук түмсэн, үүнэр-сайдар суолбутун бэйэбит оҥостуоҕун! Бары көхтөөхтүк кыттыбыт дьоммутугар улахан махталбытын биллэрэбит!
ДЬОҺУН БЭЛЭХ — Төрүччү удьуору үйэтитэр, аймаҕы ааттатар, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэр ытык кинигэ. Төрүччүгэ хаан уруулар, тастыҥ аймахтар бары киирэллэр. Төрүччү диэн эбии аймахтар ааттарын холбоһуктара ааттанар. Биир дойдулаахпыт, «Прогресс» ХЭТ генеральнай дириэктэрэ, Хадаар нэһилиэгин, Чурапчы улууһун Бочуоттаах олохтооҕо Алексей Семенович Пинигин бу күннэргэ нэһилиэкпит баһылыгар Афанасий Степановка төрүччүтүн альбомун оҥотторбутун бэлэх уунна. Бу альбомҥа Пинигиннэр көлүөнэлэрин кэпсиир архивнай даннайдар, метрикэлэр уо.д.а киирбиттэр. Төрүччү альбому «Хадаар нэһилиэгэ» тыа сирин түөлбэтин баһылыга Афанасий Степанов дьон-сэргэ көрдүн, удьуорун үөрэттин, аахтын диэн нэһилиэк библиотекатыгар туттарбытыттан олус үөрдүбүт, долгуйдубут. Алексей Семенович төрүччүтүн оҥотторбута аймах-билэ дьонноругар эрэ буолбакка, нэһиликпит историятыгар улахан суолталаах, махталлаах үлэ буолар.
Алтынньы ый 14 күнүгэр Кыыс оҕо Аан дойдутааҕы күнүн бэлиэтээтибит. Кыргыттарга анаммыт аралдьыйыыга 1-8 кылаас оскуола саастаах кэрэчээн кыргыттара, учууталлар кыттыыны ыллылар. Алын сүһүөх үөрэнээччилэригэр С.Д.Флегонтов аатынан Хадаар орто оскуолатын начаалынай кылааһын учуутала Сата Ноева, технология учуутала Саргылана Софронова суһуох симэҕэр маастар-кылааһы ыыттылар.
Оҕолор кыргыттарга анаммыт биктэриинэлэргэ кытыннылар. Сүһүөҕүнэн I миэстэни Артемьева Алина, II миэстэни Лукина Карина, III миэстэни Мордускина Кэрэл ыллылар. «Умницы» интерактивнай оонньууга I миэстэни Федорова Сайнаара, II миэстэни Григорьева Мичийэ, III миэстэни Мордускина Алисия ыллылар, бириистэринэн бэлиэтэннилэр.
Кыргыттарга анаммыт кинигэ быыстапкатын сэргии көрдүлэр, уларсан ааҕа ыллылар. Орто сүһүөх оскуола саастаах кыргыттарыгар нэһилиэкпит дьиэ кэргэн исписэлииһэ Зарина Лукина оҕолорго анаммыт «Карта желаний» оҥоруутун туһунан кэпсээтэ, көрдөрдө. Кыргыттар баҕа санаалара туоларыгар сыал-сорук оҥостон, кичэйэн туран оҥордулар. Салҕыы «Тускул» КСК методиһа Сардаана Софронова ыыппыт мыыла оҥоруутун маастар кылааһыгар кыргыттар саҥа сатабылы иҥэриннилэр. Сардаана кимтэн даҕаны уһуйуллубакка эрэ, сөбүлүү көрбүтүн куйаар ситимиттэн көрдөөн, сакаастаан булан ылан үөрэнэн уонна дьарык оҥостон көрүөхтэн кэрэ мыылалары оҥоттордо. Ыыттыллыбыт биктэриинэҕэ Айыллаана Давыдова, Мила Андросова, Сайаана Федорова кыайыылааҕынан таҕыстылар.
Тэрээһиҥҥэ кыргыттар сүбэ маастар-кылаастарга сылдьан элбэҕи биллилэр, бэйэлэригэр иҥэриннилэр. Кэрэчээн кыргыттарбыт куруук кэрэ, нарын, үтүөнү үксэтэ улаатын.
Алтынньы ый 17 күнүгэр И.Н.Винокуров аатынан «Айылгы» норуот айымньытын дьиэтигэр Арассыыйаҕа Аҕа күнүн уонна Саха сиригэр Ийэ күнүн бэлиэтиир дьоро тэрээһинигэр Хадаар нэһилиэгин дьоһун дьиэ кэргэн элбэх оҕолоох күн-күбэй ийэтигэр, эбэтигэр Валентина Никитична Сидороваҕа «ИЙЭҔЭ МАХТАЛ» үрдүкү бэлиэни «Чурапчы улууһа (оройуона)» МТ баһылыга Степан Анатольевич Саргыдаев туттарда. Валентина Никитичнаҕа бэйэлэрин эҕэрдэлэрин, бэлэхтэрин «Хадаар нэһилиэгэ» тыа сирин түөлбэтин баһылыга Афанасий Степанов, дьиэ кэргэн исписэлииһэ Зарина Лукина, бииргэ үлэлиир коллективын аатыттан «Тускул» КСК директора Николай Дьячковскай, төрөппүт оҕолоро үрдүк сыанаҕа, дохсун ытыс тыаһыгар туттардылар.
Валентина Никитична нэһилиэк биир бастыҥ киэн туттар киһитэ. Уран тарбахтаах, айар дьоҕурдаах киһибитигэр кытаанах доруобуйаны, дьиэ кэргэҥҥэр байылыат олоҕу баҕарабыт.